مطالعه برخی ویژگی های اکولوژیک گیاه استبرق (calotropis procera l.) در مراتع جنوب استان کرمان

حفظ و احیاء پوشش گیاهی در منابع طبیعی از اهمیت خاصی برخوردار است و لازم است که مورد توجه خاص قرار گیرد. جهت رسیدن به این هدف، باید ویژگی‏های اکولوژیک گونه‏های مهمی را که تشکیل دهنده پوشش گیاهی در عرصه منابع طبیعی می‏باشند، مورد شناسایی قرار داد و سپس جهت اصلاح و احیاء رویشگاه‏های آن اقدام نمود. به همین منظور، بررسی برخی خصوصیات اکولوژیکی گونه calotropis procera l. که در سطح نسبتاً وسیعی از جنوب استان کرمان می‏روید، صورت گرفت. نقشه رویشگاه، خصوصیات رویشگاهی شامل: توپوگرافی، اقلیم، خاک، گونه‏های همراه و چگونگی حضور این گونه در پوشش گیاهی تعیین گردید. نتایج مطالعه نشان داد که گونه استبرق اغلب در عرصه‏های جنوبی و گرمسیری استان کرمان با ارتفاع 700-500 متر از سطح دریا حضور دارد. میانگین بارندگی سالانه در این رویشگاه‏ها 300-50 میلیمتر و میانگین دمای سالانه 30-20 درجه سانتیگراد است. خاک رویشگاه این گیاه مرتعی عمدتاً با عمق متوسط یا زیاد، با بافت سبک و سنگریزه‏دار است. اسیدیته خاک 07/8- 31/7 و هدایت الکتریکی (ds/m) 28/0 – 1/0 بود. در رویشگاه‏های مختلف، این گونه در مناطق مخروبه، اراضی رهاشده و مناطق با خاک‏های ضعیف مشاهده شد. ریشه اصلی این گیاه تا عمق 200-150 سانتیمتر در خاک نفوذ می‏کند. بررسی نحوه حضور گونه مورد نظر در پوشش گیاهی رویشگاه مورد نظر نشان داد که متوسط پوشش تاجی این گونه 2/0 درصد، متوسط تراکم 167 پایه در هکتار و بیومس 87/18 کیلوگرم در هکتار است. مقایسه میزان عناصر ازت، کربن، فسفر قابل جذب و پتاسیم محلول در اندام‎‏های برگ، ساقه و ریشه گیاه استبرق نشان داد که میزان ازت در برگ بالاتر از ریشه و ساقه است و بلاعکس میزان کربن در برگ پایین‏تر ریشه و ساقه است، که نشان دهنده پایین بودن نسبت کربن به ازت در برگ و کیفیت و سرعت تجزیه‏پذیری بالای آن است. میزان کربن در ریشه بالاتر از برگ و ساقه است که نشان دهنده بالا بودن ترسیب کربن در اندام‏‏های زیرزمینی نسبت به اندام‏های هوایی است. میزان فسفر قابل جذب و پتاسیم محلول در برگ بالاتر از ساقه و ریشه است. به طور کلی نتایج بررسی‏‏ها بیان‏گر این مسئله است که خاک زیراشکوب استبرق و عاری از پوشش آن از نظر خصوصیات فیزیکی تفاوت چندانی ندارند. میزان کربن آلی، ازت و نسبت کربن به ازت در خاک زیراشکوب استبرق بالاتر از خاک شاهد بود که این می‏تواند ناشی از ریزش اندام‏های هوایی گیاه باشد. میزان پتاسیم قابل جذب و فسفر قابل جذب در خاک زیراشکوب بالاتر بود، اما میزان پتاسیم محلول در خاک زیراشکوب استبرق پایین‏تر از شاهد بود، که می‏تواند ناشی از جذب پتاسیم توسط گیاه باشد.